Profilaktyka adresowana do dzieci i młodzieży z grup ryzyka 1100-P-PW23PA-SP
Wykład (WYK) Semestr zimowy 2018/19

Borucka A., Ostaszewski K. (2008) Koncepcja resilience. Kluczowe pojęcia i wybrane zagadnienia, „Medycyna Wieku Rozwojowego”, tom XII, nr 2 część I, s. 587-597 dostęp: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2777715/

Deptuła M. (2005) Indywidualne ścieżki ryzyka a profilaktyka, „Remedium” nr 7-8, s.1-3

Junik W. (2010) „Na przekór przeciwnościom losu” - Jak wzmacniać reziliencję u dzieci z rodzin z problemem alkoholowym? W: E. Jarosz (red.) Dzieciństwo- witraż bolesny. "Chowanna" Tom 1 (34), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice. 161-163.

Junik W. (2010) Pozytywny klimat szkoły szansą dla dzieci z grup ryzyka. W: M. Deptuła (red.) Profilaktyka w grupach ryzyka. Działania. Wydawnictwo edukacyj-ne PARPAMEDIA, Warszawa, 55-73. (Rezpozytorium UKW)

Junik W. (2010) Przeciwdziałanie zachowaniom problemowym wśród dzieci i młodzieży przez wzmacnianie reziliencji w szkole. W: T. Sołtysiak, A. Nowakowska (red.) Młode pokolenie. Ofiary czy sprawcy przemocy?Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego, Bydgoszcz, 143-159.

Junik W. (2011) Zjawisko rezyliencji - wybrane problemy metodologiczne. W: Junik W. (red.) Resilience. Teoria. Badania. Praktyka. Warszawa, Wydawnictwo PARPAMEDIA,47-65. (Rezpozytorium UKW).

Junik W. (2012) Zapobieganie wykluczeniu społecznemu uczniów poprzez wzmacnianie ich reziliencji, W: A. Nowak (red.) Edukacja a marginalizacja i wykluczenie społeczne. „Chowanna" Tom 1 (38), R. 55 (69), Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego. Katowice. 207-222.

Junik W. (2012) Teoretyczne i empiryczne podstawy wzmacniania rezyliencji (resilience) u dzieci z rodzin z problemem alkoholowym. "Dziecko krzywdzone. Teoria. Badania. Praktyka", nr 3 (40), 27-45.

Junik, W. (2013) Rola szkoły i nauczyciela we wzmacnianiu rezyliencji uczniów z grup ryzyka. „Wychowanie na co Dzień”, 10-11 (241-242), 34.

Junik, W. (2014) Pomoc dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym w świetle koncepcji rezyliencji (resilience) W: Praca socjalna z osobą uzależnioną i jej rodziną: wybrane problemy. ( red.) K. M. Wasilewska-Ostrowska. Warszawa: Difin, 71-82.

McWhriter J.J., McWhriter B.T., McWhriter A.M., McWhriter E.H.: Zagrożona młodzież, (2001) Warszawa, PARPA.

Ostaszewski K. (2006) Profilaktyka pozytywna. „Świat problemów” 3, 6.

Ostaszewski K. (2008) Czynniki chroniące i wspierające rozwój. „Remedium” 11 (189), 1-3.

Ostaszewski K. (2009) Czynniki i mechanizmy chroniące. „Remedium” 5 (195), 32.

Ostaszewski K. (2009) Od profilaktyki negatywnej do pozytywnej. „Remedium” 7-8 (197 /198), 64.

Petlák E.(2007) Klimat szkoły, klimat klasy. Warszawa. Wydawnictwo Naukowe „Żak”.

Okulicz – Kozaryn K., Bobrowski K. (2008) Czynniki ryzyka, czynniki chroniące i indeksy tych czynników w badaniach nad zachowaniami problemowymi nasto-latków. „Alkohol i Narkomania”, November 19; 21(2);173-199.

Strony www:

http://www.programyrekomendowane.pl http://www.parpa.pl;htpp://www.narkomania.gov.pl http://www.ipin.edu.pl;

Zaliczenie uzyskuje student, który wykonał na ocenę min. dostateczną projekt obejmujący diagnozę szans i zagrożeń rozwoju psychospołecznego wychowanka z grupy ryzyka (z zastosowaniem koncepcji rezyliencji) oraz plan pomocy temu wychowankowi wg schematu podanego na wykładzie, a także zaliczył w ciągu 1 godziny w terminie podanym przez prowadzącą i w jej obecności, na ocenę min. dostateczną indywidualną pracę pisemną.

Warunkiem zaliczenia projektu jest opracowanie diagnozy indywidualnego przypadku na poziomie 50% metodologicznej poprawności oraz adekwatnie do niej sporządzonego planu pomocy. Szczegółowe informacje dotyczące punktowania zadań wykonanych w ramach projektu diagnozy i planu pomocy oraz ich przeliczania na oceny za osiągniecie poszczególnych efektów kształcenia studenci otrzymują przed podjęciem zadania.

Praca pisemna ma charakter testu sprawdzającego wiedzę studenta zdobytą podczas wykładów i w ramach samodzielnie studiowanej literatury, który zawiera pytania otwarte i zamknięte. Zaliczenie uzyska student, który udzieli co najmniej 51% poprawnych odpowiedzi na pytania dotyczące każdego efektu kształcenia uzyskując minimum ocenę dostateczną za każdy efekt. Ocenę końcową testu stanowi średnia arytmetyczna ocen uzyskanych z zaliczenia każdego efektu kształcenia.

Ostateczna ocena z przedmiotu jest średnią arytmetyczną z dwóch ocen cząstkowych uzyskanych za zaliczenie projektu i testu sprawdzającego wiedzę.

1. Podstawowe teoretyczne profilaktyki społecznej adresowanej do grup ryzyka (ustalenia terminologiczne: grupy ryzyka, rodzaje grup ryzyka, profilaktyka pozytywna, profilaktyka negatywna, profilaktyka selektywna, profilaktyka wskazująca, zachowania ryzykowne, mechanizmy pozytywnej adaptacji).

2. Czynniki i ścieżki ryzyka przyczyniające się do powstawania zagrożeń w rozwoju dzieci i młodzieży z grup ryzyka.

3. Zjawisko resilience – charakterystyka zjawiska, rys historyczny badań nad rezyliencją i dotychczasowe nurty badawcze.

4. Koncepcja rezyliencji – podstawowa terminologia: czynniki ryzyka, podatności i ochrony, pozytywna adaptacja.

5. Mechanizmy/modele ryzyka i odporności zidentyfikowane przez M. Ruttera i N. Garmezego jako podstawa projektowania oddziaływań profilaktycznych na rzecz dzieci i młodzieży.

6. Zastosowanie koncepcji rezyliencji w pracy pedagoga do diagnozy rozwoju psychospołecznego dzieci i młodzieży z grup ryzyka oraz projektowanie oddziaływań profilaktyczno-wychowawczych opartych na tej koncepcji – propozycja autorstwa W. Junik. Diagnoza indywidualnego przypadku wg schematu:

• diagnozowanie czynników i mechanizmów ryzyka

• projektowanie ścieżek ryzyka w oparciu o literaturę naukową

• diagnozowanie czynników i mechanizmów chroniących

• projektowanie ścieżek chroniących w oparciu o literaturę naukową

• projektowanie planu pomocy dziecku z grupy ryzyka i jego rodzinie.

7. Pozytywny klimat szkoły – uwarunkowania, diagnoza i projekty jego wzmacniania w polskiej szkole.

8. Budowanie pozytywnego klimatu szkoły na przykładzie Strategii wzmacniania rezyliencji w szkole autorstwa Nan Henderson i M. Milsteina - przykład oddziaływań nastawionych na wzmacnianie rezyliencji u uczniów, kadry pedagogicznej oraz instytucjonalnej rezyliencji.

9. Programy profilaktyczne adresowane do dzieci i młodzieży z grup ryzyka – prezentacja i analiza programów wpisanych na polską listę programów rekomendowanych.