Literatura pozytywizmu 1000-FP12LP-SP
Wykład (WYK) Semestr letni 2018/19

H. Markiewicz, Spór o przełom pozytywistyczny. W tegoż: Literatura i historia. Kraków 1994 lub „Teksty Drugie” 1990, nr 5/6.

H. Sienkiewicz, Humoreski z teki Worszyłły. Wstęp i opracowanie B. Mazan. Wrocław 1989. Nasza Biblioteka.

E. Pieścikowski, Od „Chybionej powieści” do „Anielki”. W tegoż: Nad twórczością Bolesława Prusa. Poznań 1989 lub w tegoż: Bolesław Prus – „humorysta w wielkim stylu”. Poznań 2012.

J. Bachórz, „Placówka” Bolesława Prusa. Projekt kolejnej interpretacji. „Pamiętnik Literacki” 1985, z. 2.

T. Żabski, Wstęp do: B. Prus, Opowiadania i nowele. Wrocław 1996, 2009. BN I 291;

T. Żabski, Wstęp do: B. Prus, Placówka. Wrocław 1987. BN I 251

J. Bachórz, Wstęp do: B. Prus, Lalka. T.1-2. Wrocław 1991, 1999. BN I 262.

T. Bujnicki, Wstęp do: H. Sienkiewicz, Wybór nowel i opowiadań. Wyd.4. Wrocław 1992. BN I 231.

L. Ludorowski, „Pójdźmy za Nim! Misterium pasyjne Sienkiewicza. W zbiorze: Motywy religijne w twórczości Henryka Sienkiewicza. Kielce 1998, s. 93-102.

M. Gloger, Pesymizm - utopia – chiliazm. O myśleniu utopijnym Bolesława Prusa. "Pamiętnik Literacki" 2003, z. 2, s. 55–77.

M. Gloger, Thomas Carlyle i tajemnica idealizmu Orzeszkowej. W zbiorze: Sekrety Orzeszkowej. Red. G. Borkowska i in. Warszawa 2012.

Programy i dyskusje literackie okresu pozytywizmu. Opracowała J. Kulczycka-Saloni. Wrocław 1985. BN I 249.

„Stąd konserwatyzm jest pozytywizmem”. Myśl społeczno-polityczna młodych konserwatystów warszawskich i ich adherentów 1876-1918. Wstęp, wybór i opracowanie M. Gloger, W. Ratajczak. Kraków 2017.

Publicystyka okresu pozytywizmu 1860-1900. Antologia. Opracował S. Fita. Warszawa 2002.

J. Kulczycka-Saloni, Literatura polska lat 1876 – 1902 a inspiracja Emila Zoli. Wrocław 1974.

KW_14 omawia najistotniejsze zagadnienia periodyzacji literatury polskiej w zakresie poszczególnych epok (tj. staropolskiej, oświecenia, romantyzmu, pozytywizmu itd.), charakteryzuje reprezentatywne dla nich utwory literackie oraz ich koincydencje kulturowe

KW_10 opisuje podstawowe elementy wiedzy z zakresu historii Polski oraz wyjaśnia jej znaczenie w rozwoju języka i literatury polskiej oraz innych faktów kultury

K_U02 posługuje się podstawową terminologią, dobiera i stosuje odpowiednie metody, narzędzia badawcze oraz opracowuje i prezentuje wyniki pozwalające na rozwiązywanie problemów w zakresie językoznawstwa, literaturoznawstwa, kultury, edytorstwa /pedagogiki/ psychologii/ dydaktyki

K_U03samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

K_U13 konstruuje typowe prace pisemne w języku polskim oraz obcym, podejmujące typowe zagadnienia kultury, literatury i języka z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i różnych źródeł

K_K08zdaje sobie sprawę z konieczności integracji wiedzy o kulturze, języku i literaturze w budowaniu tożsamości narodowej oraz rozwijaniu więzi społecznych na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym

W01 omawia wewnętrzną periodyzację literatury pozytywizmu, charakteryzuje twórczość najważniejszych autorów epoki, omawia treść, problematykę ideową i społeczną oraz koincydencje kulturowe pozytywistycznych utworów literackich oraz publicystycznych.

opisuje podstawowe elementy wiedzy z zakresu historii Polski oraz wyjaśnia jej znaczenie w rozwoju języka i literatury polskiej oraz innych faktów kultury

W02 zna podstawowe fakty z historii Polski drugiej połowy XIX wieku i rozumie ich znaczenie dla rozwoju pozytywizmu w Polsce

posługuje się podstawową terminologią, dobiera i stosuje odpowiednie metody, narzędzia badawcze oraz opracowuje i prezentuje wyniki pozwalające na rozwiązywanie problemów w

zakresie językoznawstwa, literaturoznawstwa, kultury, edytorstwa /pedagogiki/ psychologii/ dydaktyki

U01 posługuje się podstawową terminologią z zakresu poetyki (rozpoznaje wyznaczniki gatunków literackich) oraz prądów estetycznych, ideowych oraz filozoficznych pozwalające interpretować i właściwie rozumieć pozytywistyczne teksty kultury

samodzielnie zdobywa wiedzę i rozwija umiejętności badawcze, kierując się wskazówkami opiekuna naukowego

U02 pod kierunkiem prowadzącego zajęcia dociera do literatury przedmiotu, zwłaszcza w celu napisania pisemnej pracy z literatury pozytywizmu, dokonuje samodzielnej kwerendy bibliograficznej we wskazanych zakresach, samodzielnie poszerza krąg lektur w ramach preferowanej problematyki w zakresie kultury pozytywizmu.

konstruuje typowe prace pisemne w języku polskim oraz obcym, podejmujące typowe zagadnienia kultury, literatury i języka z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i różnych źródeł

U02 konstruuje pracę pisemną w języku polskim na zadany temat z literatury i kultury epoki pozytywizmu z wykorzystaniem podstawowych ujęć teoretycznych i samodzielnie dobranych i opanowanych źródeł.

zdaje sobie sprawę z konieczności integracji wiedzy o kulturze, języku i literaturze w budowaniu tożsamości narodowej oraz rozwijaniu więzi społecznych na poziomie lokalnym, krajowym i globalnym

K01 wykorzystuje wiedzę z zakresu literatury, publicystyki i ideologii pozytywistycznej w budowaniu polskiej tożsamości narodowej oraz rozwijaniu więzi społecznych i organicznikowskich. Rozumie i wciela w życie ideę społeczeństwa jako żywego organizmu.

Aby przystąpić do egzaminu, oprócz znajomości problematyki wykładów, należy się zapoznać z literaturą podmiotu (14 poniżej wymienionych obowiązkowych pozycji we wskazanych edycjach wraz ze wstępami oraz komentarzami) oraz 1 wybraną monografią historycznoliteracką z zakresu literatury przedmiotu.

Na ocenę dostateczną student wykazuje się elementarną znajomością treści oraz implikowanej przez utwór problematyki ideowo-estetycznej wszystkich wskazanych pozycji z zakresu literatury podmiotu. Ponadto student omawia problematykę jednej wybranej monografii historycznoliterackiej z zakresu literatury pozytywizmu (z przedstawionej w niniejszym sylabusie listy podstawowej literatury przedmiotu), orientuje się w ewolucji światopoglądowej epoki i przemianach poetyki, poszczególne dzieła przyporządkowuje określonej fazie rozwojowej (zna datę roczną powstania utworu), wiąże je z określoną poetyką i prądami estetyczno-ideowymi, orientuje się w problematyce wykładów oraz potrafi wnikliwiej omówić przynajmniej trzy wybrane tematy z listy wykładów, nawiązuje do wiedzy nabytej na konwersatoriach.

Na ocenę dobrą student ponadto wnikliwie omawia problematykę artystyczną i światopoglądową epoki i potrafi tę wiedzę odnieść do interpretacji i zaprezentowania problematyki najważniejszych, wskazanych przez egzaminatora dzieł literackich. Dobrze orientuje się w historii Polski XIX wieku.

Na ocenę bardzo dobrą student ponadto bardzo trafnie i wnikliwie omawia problematykę światopoglądową, estetyczną i krytycznoliteracką oraz uruchamia konteksty z zakresu antropologii, filozofii, historii, korespondencji sztuk. Bardzo dobrze zna historię Polski XIX wieku. Swobodnie dyskutuje na tematy podejmowane na wykładach, zajmuje samodzielne i krytyczne stanowisko.

1. Przełom pozytywistyczny w kulturze polskiej.

2. Dialektyka polskiego pozytywizmu, periodyzacja wewnętrzna i granice epoki.

3. Autorytety filozoficzno-ideowe polskiego pozytywizmu liberalnego (A. Comte, H. Spencer, H. Taine, J.S. Mill, E. Renan, J. Supiński).

4. Młody konserwatyzm warszawski 1876-1918, czyli pozytywizm konserwatywny.

5. Liberalizm pozytywistyczny: B. Prus i A. Świętochowski.

6. O antynomiach i ewolucji postawy ideowej Henryka Sienkiewicza

7. „Trylogia” H. Sienkiewicza i spór o powieść historyczną w dobie pozytywizmu.

8. „Lalka” Bolesława Prusa jako powieść polifoniczna.

9. „Lalka” Bolesława Prusa wobec dziewiętnastowiecznej formacji kulturowej

10. „Cham” Elizy Orzeszkowej jako powieść manichejska i zapowiedź przełomu antypozytywistycznego.

11. „Faraon” Bolesława Prusa: ponadczasowa powieść polityczna czy fresk historyczny?

12. Organicyzm pozytywistyczny. Źródła, praktyka, kontynuacje.

13. Pozytywizm narodowy 1886-1918.

14. Pozytywizm i utopia a cele kultury nowoczesnej.

15. Polsko-czeskie kontakty kulturalne doby pozytywizmu.