Czynniki kulturotwórcze polskiego średniowiecza 1000-ZDK24CZYPO-SD
Laboratorium (LAB) Semestr letni 2019/20

Ad 1:

a. P. Boroń, Pogańskie motywy w ceremoniach społecznych dawnych Słowian, [w:] Bogowie i ich ludy. Religie pogańskie a procesy tworzenia się tożsamości kulturowej, etnicznej, plemiennej i narodowej w średniowieczu, red. L.P. Słupecki, Wrocław 2008, s. 47–72.

b. K. Modzelewski, Pogańskie sacrum w ustroju i topografii najstarszych miast słowiańskich, [w:] Świat średniowiecza. Studia ofiarowane Profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi, red. A. Bartoszewicz et al., Warszawa 2010, s. 144–162.

c. D.A. Sikorski, Od pogańskich sanktuariów do chrześcijańskich kościołów na Słowiańszczyźnie Zachodniej, [w:] Sacrum pogańskie – sacrum chrześcijańskie. Kontynuacja miejsc kultu we wczesnośredniowiecznej Europie Środkowej, red. K. Bracha, C. Hadamik, Warszawa 2010, s. 405–427.

d. L.P. Słupecki, Pogaństwo plemion polskich, [w:] Chrzest Mieszka I i chrystianizacja państwa Piastów, red. J. Dobosz, J. Strzelczyk, M. Matla-Kozłowska, Poznań 2017, s. 19–26.

Ad 2:

a. A. Krawiec, Konsekwencje chrystianizacji dla społeczności i społeczeństw ‘Młodszej Europy’, [w:] Chrystianizacja „Młodszej Europy”, red. J. Strzelczyk, M. Matla, J. Dobosz, Poznań 2016, s. 273-292.

b. R. Michałowski, Chrystianizacja monarchii piastowskiej w X-XI wieku, [w:] Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, red. H. Manikowska, W. Brojer, Warszawa 2008, s. 11–50.

c. Z. Dalewski, Publiczny wymiar kultu w chrystianizowanej monarchii piastowskiej, [w:] Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, red. H. Manikowska, W. Brojer, Warszawa 2008, s. 51–61.

d. M.R. Pauk, Washing Hands in a Sinner`s Blood:. Ducal Power, Law and Religious Zeal in the Process of Central European Christianization – Preliminary Remarks, [w:] Leben zwischen und mit den Kulturen. Studien zu Recht, Bildung und Herrschaft in Mitteleuropa, red. R. Skowrońska-Kamińska, H. Flachenecker, Würzburg-Toruń 2015, s. 23-34.

Ad 3:

a. M.R. Pauk, ‘Quicquid pertinebat ad imperium’. Kościół w Polsce a Rzesza do połowy XII wieku, [w:] Chrzest Mieszka I i chrystianizacja państwa Piastów, red. J. Dobosz, J. Strzelczyk, M. Matla-Kozłowska, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Seria Historia, t. 231, Poznań 2017, s. 249-280.

b. M.R. Pauk, E. Wółkiewicz, ‘Ministri enim altaris ministri curie facti sunt’. Ottońsko-salicki ‘system’ Kościoła Rzeszy i jego oddziaływanie w Europie Środkowej XI-XII wieku, [w:] Kościół w monarchiach Przemyślidów i Piastów, red. J. Dobosz, Poznań 2009, s. 105–138.

c. J. Sochacki, Duchowieństwo polskie w służbie państwa do początku XII w. na tle Kościoła ottońsko-salickiego, „Scripta Historica” 23 (2017), s. 33–48.

Ad 4:

a. G. Pac, Chrystianizacja i prawo we wczesnym średniowieczu, „Kwartalnik Historyczny” 122/4 (2015), s. 817–823.

b. M. Cetwiński, „Najstarszy zwód prawa polskiego” źródłem poznania realiów codzienności, [w:] Realia życia codziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, red. A. Barciak, Katowice 2011, s. 23–32.

c. W. Mrozowicz, ‘Iura instituit, leges promulgat’. Z dziejów kultury prawnej na średniowiecznym Śląsku w świetle najstarszych kronik i roczników śląskich, [w:] Kultura prawna w Europie Środkowej, red. A. Barciak, Katowice 2006, s. 308–319.

d. A. Marzec, Królewskie sądownictwo prawa polskiego za panowania Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego, [w:] Právní kultura ve středověku, red. P. Węcowski, M. Nodl, Colloquia mediaevalia Pragensia, t. 17, Praha 2016, s. 81–104.

e. A. Vetulani, Przenikanie zasad powszechnego prawa kanonicznego i prawa rzymskiego do Piastowskiej Polski, [w:] Adam Vetulani, Z badań nad kulturą prawniczą w Polsce piastowskiej, Wrocław 1976, s. 95–128.

Ad 5:

a. J. Banaszkiewicz, Mistrz Wincenty i naśladowcy – wizje najstarszych dziejów Polski XIII–XV wieku, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski I, red. J. Banaszkiewicz, P. Dąbkowski, P. Węcowski, Warszawa 2018, s. 269–306.

b. P. Wiszewski, Między obrazem a rzeczywistością. Władza książęca w kronice mistrza Wincentego, [w:] Poszukiwanie przeszłości. Szkice z historii i metody badań historycznych, red. P. Wiszewski, J. Wojtkowiak, Potestas et societas. Władza w średniowiecznej Europie, t. 1, Wroclaw 2014, s. 83–109.

c. M. Cetwiński, Książęta, prałaci, tyrani. Idea państwa i władzy państwowej w „Księdze henrykowskiej”, „Wieki Stare i Nowe” 2 (2001), s. 43–51.

d. Z. Dalewski, Pamięć i zapomnienie. Dynastia piastowska w kronice Galla Anonima, [w:] ‘Memoria et damnatio memoriae’ ve středověku, red. M. Nodl, P. Węcowski, Colloquia mediaevalia Pragensia, t. 15, Praha 2014, s. 71–80.

Ad 6:

a. Z. Piech, Strój, insygnia i atrybuty książąt piastowskich do końca XIV w. (część I), „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 38/1-2 (1990), s. 3–35.

b. K. Skwierczyński, Treści ideowe monet królewskich Bolesława Szczodrego, „Wiadomości Numizmatyczne” 38/3-4 (149-150) (1994), s. 41–55.

c. Z. Dalewski, Ceremonia inauguracji władcy w XI-XIII wieku, [w:] Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej : Polska X-XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, t. 1, Warszawa 1994, s. 9–30.

d. Z. Dalewski, Pasowanie na rycerza książąt polskich we wcześniejszym średniowieczu. Znaczenie ideowe i polityczne, „Kwartalnik Historyczny” 104/4 (1997), s. 15–33.

e. K. Skwierczyński, Książę czy arcybiskup fundatorem Drzwi Gnieźnieńskich? Próba nowej interpretacji pewnego motywu ikonograficznego, [w:] Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014, s. 279-295.

Ad 7:

a. P. Guzowski, Karolińska rewolucja gospodarcza na wschodzie Europy (do końca XII wieku), [w:] Granica wschodnia cywilizacji zachodniej w średniowieczu, red. Z. Dalewski, Warszawa 2014, s. 115-167.

b. M. Dembińska, Funkcje targu, wymiana i moneta, [w:] Historia kultury materialnej Polski w zarysie. Tom I od VII do XII wieku, red. M. Dembińska, Z. Podawińska, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1977, s. 252–263.

c. Z. Zarzycki, Targ i osada targowa w okresie przedlokacyjnym. Przykład Koprzywnicy, „Studia Historyczne” 44 (2001), s. 367–385.

d. A. Samsonowicz, Uwagi o regale w Polsce piastowskiej (na przykładzie regale łowieckiego i rybackiego), „Kwartalnik Historyczny” 101/4 (1994), s. 3–12.

e. H. Samsonowicz, Handel dalekosiężny na ziemiach polskich w świetle najstarszych taryf celnych, [w:] Społeczeństwo – gospodarka – kultura. Studia ofiarowane Marianowi Małowistowi w czterdziestolwcie pracy naukowej, red. S. Herbst, Warszawa 1974, s. 289–302.

Ad 8:

a. Z. Dalewski, Książę i biskup. Spór Bolesława Rogatki z biskupem wrocławskim Tomaszem I, „Roczniki Historyczne” 73 (2007), s. 83–106.

b. P. Mrozowski, Gest władcy w ikonografii polskiego średniowiecza, [w:] Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej: Polska X-XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, t. 1, Warszawa 1994, s. 59–80.

c. M. Rokosz, Polskie insygnia koronacyjne w średniowiecznych fabułach, [w:] Imagines Potestatis. Rytuały, symbole i konteksty fabularne władzy zwierzchniej: Polska X-XV w. (z przykładem czeskim i ruskim), red. J. Banaszkiewicz, Colloquia Mediaevalia Varsoviensia, t. 1, Warszawa 1994, s. 206–227.

d. Z. Dalewski, Przeszłość zrytualizowana. Tradycja królewskich koronacji, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski II, red. H. Manikowska, Warszawa 2018, s. 29–58.

Ad 9:

a. S. Suchodolski, Kult św. Wacława i św. Wojciecha przez pryzmat polskich monet z wczesnego średniowiecza, [w:] Kościół – kultura – społeczeństwo. Studia z dziejów średniowiecza i czasów nowożytnych, red. S. Bylina, Warszawa 2000, s. 87-102.

b. M.R. Pauk, Święci patroni a średniowieczne wspólnoty polityczne w Europie Środkowej, [w:] Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. A. Pieniądz-Skrzypczak, J. Pysiak, Aquila volans, t. 1, Warszawa 2005, s. 237–260.

c. H. Manikowska, Przeszłość pod ochroną. Relikwie, [w:] Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski II, red. H. Manikowska, Warszawa 2018, s. 121-176.

d. Ł. Żak, Kult Najświętszej Maryi Panny w Polsce do początku XII wieku, „Salvatoris Mater” 10 (2008), s. 180–227.

e. M. Starnawska, Relikwie jako fundament ideowy wspólnoty w tradycji polskich przekazów średniowiecznych. (Św. św. Wojciech, Florian, Stanisław, Drzewo Krzyża Św. na Łyścu), [w:] Sacrum. Obraz i funkcja w społeczeństwie średniowiecznym, red. A. Pieniądz-Skrzypczak, J. Pysiak, Aquila volans, t. 1, Warszawa 2005, s. 261–279.

Ad 10:

a. R. Bubczyk, Miejsce gier i zabaw w kulturze dworskiej i rycerskiej monarchii Kazimierza Wielkiego, [w:] Kazimierz Wielki i jego państwo. W siedemsetną rocznicę urodzin ostatniego Piasta na tronie polskim, red. J. Maciejewski, T. Nowakowski, Bydgoszcz 2011, s. 187–197.

b. R. Bubczyk, Gry w szachy i kości jako rozrywki duchowieństwa w średniowiecznej Polsce, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio F, Historia” 58 (2003), s. 25–33.

c. S. Konarska-Zimnicka, Udział duchowieństwa w tańcach w świetle średniowiecznego ustawodawstwa synodalnego, „Liturgia Sacra” 18 (2012), s. 85–100.

d. H. Zaremska, Miejsca spotkań kultury masowej: karczmy i łaźnie, [w:] Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. J. Banaszkiewicz, B. Geremek, Warszawa 1997, s. 239–255.

e. B. Geremek, Człowiek i zabawa: kultura ludyczna, [w:] Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. J. Banaszkiewicz, B. Geremek, Warszawa 1997, s. 511–532.

Ad 11:

a. P. Babij, Jeden z dziesięciu. Pomorskie kontyngenty dla Krzywoustego według relacji Herborda, „Przegląd Zachodniopomorski” 32/2 (2017), s. 43–66.

b. R. Barnat, Siły zbrojne Bolesława Chrobrego w świetle relacji Galla Anonima, „Przegląd Historyczny” 88/2 (1997), s. 223–235.

c. M. Bogacki, Relacja Ibrahima ibn Jakuba jako obraz wojskowości polskiej w początkach monarchii wczesnopiastowskiej, [w:] Mare Integrans. Studia nad dziejami wybrzeży Morza Bałtyckiego, red. M. Bogacki, M. Franz, Z. Pilarczyk, Toruń 2005, s. 145–172.

d. G. Labuda, Przeobrażenia w organizacji polskich sił zbrojnych w XI wieku, [w:] Pax et bellum, red. K. Olejnik, Seria Historia, t. 175, Poznań 1993, s. 87–110.

e. J. Szymczak, Straty ludnościowe i materialne w konfliktach międzydzielnicowych w Polsce XIII wieku (Próba oceny), „Zeszyty naukowe Uniwersytetu Łódzkiego. Nauki humanistyczno-społeczne. Seria I”29 (1978), s. 43–59.

Ad 12:

a. J. Piekalski, Wczesne miasta Europy Środkowej, [w:] Przeszłość społeczna. Próba konceptualizacji, red. S. Tabaczyński, Poznań 2012, s. 266–272.

b. J. Piekalski, Policentryczne struktury protomiast Europy Środkowo-Wschodniej, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej” 62/2 (2015), s. 201–217.

c. S. Rossignol, The Central European Early Town as An Issue of Interdisciplinary Studies, „Przegląd Archeologiczny” 57 (2009), s. 133–141.

d. H. Zaremska, Miasto: struktury społeczne i styl życia, [w:] Kultura Polski średniowiecznej XIV-XV w., red. J. Banaszkiewicz, B. Geremek, Warszawa 1997, s. 189–238.

e. H. Samsonowicz, Miasta w społecznej przestrzeni średniowiecza, „Kwartalnik Historyczny” 117/4 (2010), s. 5-17.

O ocenie z przedmiotu decyduje średnia ocen uzyskanych przez studenta za aktywność na zajęciach, z testu z treści programowych oraz za projekt zespołowy (prezentacja multimedialna) (w proporcjach 1/5 + 3/5 + 1/5).

Ocena z kolokwium na podstawie następującej skali: bdb =/> 95%; db+ =/> 85%; db =/> 80 %; dst+ =/> 70%; dst =/> 60%; ndst < 60%

1. Kultura pogańskiego Barbaricum

2. Chrystianizacja społeczności pogańskich

3. Integracyjna funkcja państwa i Kościoła w okresie piastowskim

4. Kultura prawna w Polsce średniowiecznej

5. Przeszłość w kulturze średniowiecznej. Obraz państwa i władzy w źródłach historycznych

6. Reprezentacja władzy w sztuce i architekturze

7. Aspekty kultury gospodarczej i ekonomii

8. Kultura zrytualizowana

9. Kultura religijna – relikwie i święci patroni

10. Obyczajowość, zabawy, kultura dworska i ludyczna

11. Wojskowość i kultura wojny

12. Miasto w krajobrazie kulturowym polskiego średniowiecza