Literatura uzupelniająca: |
- M. Bloch, "Społeczeństwo feudalne", tłum. E. Bąkowska, Warszawa 1981
- J. Domański, „Scholastyczne i „humanistyczne” pojęcie filozofii, Kęty 2005
- E. Gilson, "Duch filozofii średniowiecznej", tłum. J. Rybałt, Warszawa 1958
- W. Seńko, "Jak zrozumieć filozofię średniowieczną", Kęty 2001
- S. Swieżawski, "Święty Tomasz na nowo odczytany", Poznań 2002
- J.P. Torrell, "Tomasz z Akwinu – człowiek i dzieło", tłum. A. Kuryś, Kęty-Warszawa 2008
- K. Zakrzewski, Bizancjum w średniowieczu, Kraków 1995
|
Zakres tematów: |
- zadnienia wstępne: kwestie chronologii, koniec filozofii starożytnej, okres patrystyczny, nowy charakter filozofii - filozofia chrześcijańska, relacja między filozofią a teologią, platonizm i arystotelizm w średniowieczu – kwestia źródeł i inspiracji, wpływ filozofów arabskich i żydowskich, scholastyka, szkolnictwo w średniowieczu, artes liberales, uniwersytety
- Św. Augustyn (354-430) - neoplatonizm Augustyna, wiedza/mądrość; filozofia/wiara; credo ut intelligam – wierzę, abym zrozumiał; intellectus est merces fidei – zrozumienie jest uwieńczeniem wiary, rozum/autorytet, Augustyna droga ku Bogu, dowód na istnienie Boga, koncepcja szczęścia, realizm egzystencjalny – antrologiczny punkt wyjścia w poznaniu („metafizyka wewnętrznego doświadczenia”), iluminacja, kwestie etyczne u św. Augustyna, państwo Boże i państwo ziemskie
- Boecjusz (480-524) – jego rola w „przekazie” Arystotelesa (Pseudo-Dionizy – elementy neoplatońskie, Boecjusz – doktryny arystotelesowskie/ tłumaczenie na łacinę Organonu), teologia naturalna, (O pocieszeniu, jakie daje filozofia), mistrz przekładu i metody naukowej, klasyczna definicja osoby
- Jan Szkot Eriugena (810-877) – kontekst: „renesans karoliński”, Alkuin (730-804); neoplatonizm Eriugeny, dwie drogi poznania Boga: afirmatywna i negatywna (nawiązanie do Pseudo-Dionizego), koncepcja Boga i Jego natury, problem panteizmu
- Św. Anzelm z Canterbury (1033-1109) – spór dialektyków i atydialektyków, „drugi Augustyn”, szczytowy etap scholastyki: relacja wiary i rozumu - fides quaerens intellectum, rectus ordo - metoda „słusznego porządku”, idea prawdy, dowód ontologiczny
- Abelard (1079-1142) – spór o uniwersalia, nominalizm (ale także: konceptualizm, umiarkowany realizm pojęciowy, skrajny realizm pojęciowy)
- filozofia arabska: recepcja Arystotelesa i pośrednictwo filozofii arabskiej, Awicenna (980-1037) - „natura trzecia” jako przedmiot metafizyki, Awerroes (1126-1198) – jego komentarze do pism Arystotelesa jako kulminacji ludzkiego intelektu, problem stosunku filozofii do teologii
- Św. Bonawentura (1217-1274) i Mistrz Eckhart (1260-1327/1328) – średniowieczny mistycyzm
- Roger Bacon (1210/1215-1294) - średniowieczny empiryzm
- Św. Tomasz z Akwinu (1225-1274) – duch filozofii św. Tomasza, stosunek św. Tomasza do Arystotelesa, rozdział filozofii i teologii, metafizyka: akt i możność, istota i istnienie, „drogi” św. Tomasza; natura Boga, creatio ex nihilo, problem zła, nauka o człowieku, tomaszowa teoria poznania, teoria moralna, teoria polityczna, tomizm
- Jan Duns Szkot (1270-1308) – prymat wiary wobec rozumu, intuicji wobec abstrakcji, woli wobec myśli, metafizyka Szkota (esencjalizm - natura communis), dowód na istnienie Boga
- Wilhelm Ockham (około 1300-1349/1350) – krytycyzm średniowieczny, via moderna, sceptycyzm, „brzytwa” Ockhama
|