Bioindykacja i monitoring środowiska 1200-OS36BiMS-SP
Wykład (WYK) Semestr letni 2020/21

Jankowski W. 1994. Zastosowanie bioindykacji w praktyce monitoringu środowiska na przykładzie północno-wschodniej Polski. PIOŚ, Warszawa.

Zimny H. 2006. Ekologiczna ocena stanu środowiska: bioindykacja i biomonitoring. Warszawa, Agencja Reklamowo-Wydawnicza.

Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2013 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U. 2013, poz. 1558)

Mróz W. (red.) 2010. Monitoring siedlisk przyrodniczych. Przewodnik metodyczny. Część pierwsza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_1.pdf

Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk …. jw. Część druga. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_2.pdf

Mróz W. (red.) 2012. Monitoring siedlisk …. jw. Część trzecia. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_siedliska_3.pdf

Perzanowska J. (red.) 2010. Monitoring gatunków roślin. Przewodnik metodyczny. Część pierwsza. Biblioteka Monitoringu Środowiska, Warszawa http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_1.pdf

Perzanowska J. (red.) 2012. Monitoring gatunków … jw. Część druga. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_2.pdf

Perzanowska J. (red.) 2012. Monitoring gatunków … jw. Część trzecia. http://siedliska.gios.gov.pl/ pdf/publikacje/przewodnik_metodyczny_rosliny_3.pdf

Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata 2013-2015. http://www.gios.gov.pl/artykuly/70/Aktualny-program-Panstwowego-Monitoringu-Środowiska.

Roo-Zielińska E. 2004. Fitoindykacja jako narzędzie oceny środowiska fizycznogeograficznego. Podstawy teoretyczne i analiza porównawcza stosowanych metod. Prace geograficzne 199, IGiPZ PAN, Warszawa.

W01 Posiada szeroką wiedzę na temat metod oceny stanu środowiska na podstawie monitoringu zalecanego m.in. w Ramowej Dyrektywie Wodnej [K_W10];

K01: stale aktualizuje wiedzę z zakresu bioindykacji i metod monitoringu. [K_K01] ;

K02: dostrzega znaczenie prawidłowej oceny stanu ekologicznego ekosystemów [K_K05].

Egzamin pisemny: testowy.

Kryteria oceniania:

od 50% do 60% punktów – dst

powyżej 60% do 70% punktów – dst+

powyżej 70% do 80% punktów – db

powyżej 80% do 90% punktów – db+

powyżej 90% punktów – bdb

Wiadomości wstępne, pojęcia porządkujące i wprowadzające do przedmiotu (definicje). Rola monitoringu i bioindykacji. Cel i zakres Państwowego Monitoringu Środowiska - podsystemy monitoringów specjalistycznych.

Monitoring przyrodniczy na tle zakresu Państwowego Monitoringu Środowiska. Definicja monitoringu. Ogólny zakres Państwowego Monitoringu Środowiska. Podział bloku – „stan” Państwowego Monitoringu Środowiska na podstawowe podsystemy. Informacje ogólne o podsystemie monitoringu przyrody. Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych ze szczególnym uwzględnieniem specjalnych obszarów ochrony siedlisk Natura 2000. Monitoring ptaków, w tym monitoring obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura 2000. Monitoring lasów. Zintegrowany monitoring środowiska przyrodniczego. Blok – oceny i prognozy. System jakości w PMŚ. System baz danych i prezentacji informacji PMŚ.

Bioindykacja. Różnorodność charakteru metod bioindykacyjnych; podstawowe właściwości bioindykatorów i ich klasyfikacja; znaczenie i funkcje metod bioindykacyjnych – możliwości stosowania do oceny jakości powietrza, wody i gleby. Cechy doskonałego bioindykatora.

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000 – część pierwsza: siedliska przyrodnicze. Ogólne założenia monitoringu siedlisk przyrodniczych. Szczegółowe uwarunkowania prawne wydzielania i monitoringu siedlisk przyrodniczych. Organizacja monitoringu siedlisk przyrodniczych. Metodyka monitoringu siedlisk przyrodniczych. Chronione siedliska przyrodnicze Natura 2000 jako obiekty monitoringu. Specyfika wskaźników parametru „Struktura i funkcje” w wybranych typach siedlisk przyrodniczych.

Monitoring gatunków i siedlisk przyrodniczych Natura 2000 – część druga: gatunki roślin. Zakres monitoringu gatunków roślin w ramach monitoringu przyrodniczego. Opis procedury monitoringu gatunków roślin na poziomie krajowym. Opis procedury monitoringu gatunków roślin na poziomie obszaru N2000. Monitoring wybranych gatunków – niektóre aspekty metodyczne.

Monitoring wód powierzchniowych i podziemnych: źródła zanieczyszczeń wód, podstawowe pojęcia z zakresu monitoringu wód. Metody i systemy pomiarowe stanu ilościowego i jakościowego zasobów wodnych - aparatura i sprzęt. Monitoring wód płynących i stojących na podstawie makrofitów i makrozoobentosu.

Monitoring powierzchni ziemi. Najważniejsze zanieczyszczenia gleb i ich źródła. Metodyka pomiarowa i ocena (klasyfikacja) stopnia degradacji gleb. Organizacja i zasady metodyczne monitoringu gleb.

Monitoring skażeń promieniotwórczych – źródła zanieczyszczeń, najważniejsze skażenia (radionuklidy). Organizacja i zasady monitoringu Zespoły ekologiczne wód. Monitoring biologiczny wód powierzchniowych – system saprobów. Klasy czystości wód.

Podstawy fitoindykacji. W tym tematy cząstkowe: Wpływ konstytucji biologicznej gatunków na ich charakterystyki ekologiczne. O niektórych problemach teoretycznej ekologii roślin. Historia rozwoju fitoindykacji. Teoretyczne podstawy fitoindykacji geobotanicznej i definicje pojęć podstawowych.

Metody fitoindykacji geobotanicznej. Przegląd skal stosowanych w indykacji geobotanicznej. Wartość wskaźnikowa zbiorowisk roślinnych. Fitoindykacja geobotaniczna jako narzędzie oceny zmienności przestrzennej środowiska. Zastosowanie fitoindykacji geobotanicznej w praktyce.